Orkumál

Með breytingu á raforkulögum á árinu 2003 var umhverfi og aðkoma stjórnvalda gerbreytt að er varðandi stórnotkun eða framleiðslu á raforku. Raforkulög gera skýra kröfu til Landsnets um að kostnaður vegna viðbóta við flutningskerfið sé greiddur á markaðslegum forsendum, hvort sem um sé að ræða framleiðslu eða notkun.

Áratugum áður hafði drifkraftur í uppbyggingu flutningskerfis raforku verið stórar virkjanaframkvæmdir og eða verkefni á sviði stóriðju. Gátu stjórnvöld og eða fyrirtæki í eigu ríkisins beitt sér marktækt að veita þeim brautargengi. Hliðaráhrif þessara verkefna var að landshlutinn fékk aukið afhendingaröryggi raforku og þannig „sjálfkrafa“ treyst grundvöll fyrir uppbyggingu samfélaga og atvinnulífs.

Á Vestfjörðum hafa slík orkutengd verkefni ekki komið til og landshlutinn hefur því ekki forgjöf sem hafa stuðlað að auknu afhendingaröryggi líkt og í öðrum landshlutum. Þessi staða hefur verði mjög hamlandi fyrir framþróun samfélaga og atvinnulífs á Vestfjörðum m.a. haft áhrif á launaþróun og komið í veg fyrir fjárfestingu innan landshlutans.

Staða orkuframleiðslu á Vestfjörðum hefur raun lítið breyst á undanförnum áratugum. Virkjað vatnsafl á Vestfjörðum var á árinu 2017 um 23 MW með framleiðslu um 115 GWh á ári. Orkuþörf svæðisins var á árinu 2017, 247,7 GWh, aflþörf fer eftir árstíðum og getur verið allt að 40 MW yfir veturinn.

Aukin eftirspurn er eftir raforku á Vestfjörðum í tengslum m.a. við fiskeldi og vinnslu kalkþörungasets. Í skýrslu Eflu - verkfræðistofu um mat á orkuþörf sviðsmynda um mögulega þróun atvinnu og mannlífs á Vestfjörðum árið 2035. Metið er sem svo að raforkuþörf á Vestfjörðum geti verið rúmlega 60% meiri en Orkuspánefnd sem spáir fyrir um og er m.a. lögð til grundvallar tillögu Landsnets að Kerfisáætlun 2020-2029

Áætlaður kostnaður vegna uppbyggingar samkeppnishæfs flutningskerfis á Vestfjörðum er 10–20 milljarðar króna. Atvinnustefna, sem byggir á hægfara aukningu og fjölbreyttri starfsemi, mun greiða fyrir uppbyggingu á löngum tíma eftir því sem orkukaup aukast. Í millitíðinni yrði að koma hækkun flutningsgjalda á raforku og það hefur mætt andstöðu orkufyrirtækja og dreifingaraðila m.a. á höfuðborgarsvæðinu.

Verkefni í orkumálum eru því viðamikil og skipta má þeim í þrennt;

að gera úrbætur á svæðisbundnu flutningskerfi (>66 KV) og á almenna dreifikerfinu, en ástand flutnings og dreifkerfi var víða hörmulegt í samanburði við önnur landssvæði.
að leita leiða til hringtengja flutningskerfi á Vestfjörðum og tryggja betur flutning raforku til Vestfjarða frá landskerfinu
að leita leiða til að auka orkuframleiðslu innan Vestfjarða en orkuframleiðslan samsvarar.

Nánari upplýsingar má finna margvíslegu efni sem gefið hefur verið út. Skýrsla Eflu-verkfræðistofu hefur hér verið nefnd. Einnig hefur Vestfjarðastofa gefið út minnisblað:

Staðreyndir um raforkumál á Vestfjörðum

Unnið er að uppbyggingu tengipunkts í Ísafjarðardjúpi. Skipað hefur verið verkefnaráð til að fylgja eftir skýrslu Landsnets um málið "Tengipunktur í Ísafjarðardjúpi og tenging Hvalár" sem út kom vorið 2019. Fylgjast má með vinnu verkefnaráðs hér á síðu Landsnets.

Leitast hefur verið eftir að finna leiðir til að auka orkuframleiðslu á Vestfjörðum. Verkefnið "Smávirkjanir á Vestfjörðum" var áhersluverkefni Sóknaráætlunar Vestfjarða árið 2019 og var verkfræðistofan Verkís var fengin til að skoða um 30 - 40 virkjanakosti.

Hægt er að skoða skýrsluna hér

Fjórðungssamband Vestfirðinga og Vestfjarðastofa hafa unnið margvíslegar umsagnir í málum er tengjast orkumálum á Vestfjörðum og sjá má þær umsagnir hér á síðunni.